6 علت رایج یکسره کار کردن فن یخچال

یکسره کار کردن فن یخچال یکی از نشانه های رایج اختلال در عملکرد سیستم سرمایشی دستگاه به شمار می رود که در صورت بی توجهی، می تواند منجر به افزایش مصرف انرژی، کاهش عمر مفید قطعات و حتی اختلال در عملکرد کلی یخچال شود. این وضعیت معمولاً در اثر بروز مشکل در یکی از اجزای کنترلی مانند ترموستات، برد الکترونیکی، سنسور دما یا سیستم درب دستگاه ایجاد می شود. در برخی موارد نیز شرایط محیطی یا نصب ناصحیح دستگاه، باعث افزایش زمان کارکرد فن می گردد. در این مقاله از سایت چطور تعمیر، با بررسی ۶ علت رایج روشن ماندن مداوم فن، راهکارهایی کاربردی و تخصصی ارائه می دهیم تا کاربران بتوانند پیش از مراجعه به تعمیرکار، ارزیابی دقیقی از شرایط دستگاه خود داشته باشند. همچنین می توانید برای اطلاعات کامل تر به صفحه آموزش رایگان تعمیر یخچال مراجعه کنید.

فن یخچال چیست و چه نقشی در عملکرد دستگاه دارد؟

فن یخچال یکی از قطعات کلیدی در سیستم سرمایشی دستگاه است که وظیفه گردش هوای سرد در داخل کابین یا بین اواپراتور و محفظه یخچال را بر عهده دارد. این قطعه کمک می کند دمای داخلی به صورت یکنواخت در تمام بخش ها پخش شود و مواد غذایی به طور یکسان خنک بمانند. در یخچال های نوفراست، فن همچنین باعث جلوگیری از ایجاد برفک می شود. عملکرد صحیح فن نقش مهمی در افزایش بهره وری انرژی، حفظ کیفیت مواد غذایی و کاهش فشار روی کمپرسور دارد.

جدول علت ها و راهکارهای خاموش نشدن فن یخچال

1.خرابی ترموستات یا سنسور دما یخچال

ترموستات(سنسور دمای یخچال) یکی از اجزای حیاتی در کنترل عملکرد سرمایشی دستگاه محسوب می شود که وظیفه اصلی آن، پایش مداوم دمای داخل کابین و ارسال فرمان روشن یا خاموش شدن به کمپرسور و فن است. زمانی که دمای داخلی به حد تعیین شده می رسد، این قطعه با قطع جریان الکتریکی، عملکرد سیستم را متوقف می سازد. در صورتی که ترموستات مکانیکی دچار گیر کردگی در وضعیت بسته شود یا سنسور دمای دیجیتال به دلیل نوسانات ولتاژ یا فرسودگی سیگنال اشتباه به برد ارسال کند، یخچال به اشتباه شرایط را همچنان نیازمند خنک سازی تلقی کرده و فن را به صورت مداوم در حالت فعال نگه می دارد. چنین اختلالی در صورت تشخیص ندادن به موقع، ممکن است منجر به افزایش مصرف برق و فشار مضاعف به سایر قطعات شود.

عوامل خرابی ترموستات یخچال:

1. فرسودگی مکانیکی بر اثر گذشت زمان

   استهلاک تدریجی اجزای داخلی ترموستات مانند کنتاکت ها و فنرها باعث کاهش دقت عملکرد آن می شود.

2. نوسانات برق یا شوک ولتاژی

   افزایش یا کاهش ناگهانی ولتاژ، ممکن است موجب آسیب دیدگی مدار داخلی ترموستات یا سنسور دما شود.

3. نفوذ رطوبت یا بخار به داخل ترموستات

   تجمع رطوبت ناشی از یخ زدایی ناقص یا آب گرفتگی داخلی، موجب خوردگی یا اتصالی در مدار ترموستات خواهد شد.

4. نصب نادرست یا جایگذاری غیراصولی سنسور

   قرارگیری ناصحیح سنسور در محل نامناسب یا تماس مستقیم با قطعات فلزی سرد، منجر به ارسال اطلاعات نادرست به برد می شود.

5. ضربه فیزیکی یا جابجایی غیر اصولی یخچال

   وارد شدن ضربه یا تکان شدید به دستگاه می تواند به بدنه یا سیم کشی متصل به ترموستات آسیب برساند.

6. استفاده از قطعات بی کیفیت یا غیراستاندارد

   نصب ترموستات تقلبی یا ناسازگار با مدل دستگاه، دقت تنظیم دما و طول عمر قطعه را به شدت کاهش می دهد.

نحوه رفع مشکل خرابی ترموستات یا سنسور دما یخچال

در صورتی که علت خاموش نشدن فن یخچال خرابی ترموستات یا سنسور دما باشد، ابتدا باید دستگاه از برق جدا شده و عملکرد قطعه مورد نظر به صورت دقیق بررسی شود. ترموستات های مکانیکی معمولاً با علائمی مانند گیر کردن در وضعیت روشن یا قطع نشدن جریان برق شناخته می شوند، در حالی که سنسورهای دمای دیجیتال ممکن است به دلیل ارسال سیگنال اشتباه به برد الکترونیکی، موجب روشن ماندن مداوم فن شوند.

برای حل مشکل، در اغلب موارد نیاز به تعویض کامل ترموستات یا سنسور معیوب وجود دارد. این قطعات معمولاً قابل تعمیر نیستند و تنها با جایگزینی با قطعه اورجینال و مطابق با مدل یخچال می توان عملکرد صحیح دستگاه را بازیابی کرد. پس از تعویض قطعه، عملکرد فن باید مجدداً بررسی شود تا از توقف به موقع آن پس از رسیدن دمای داخلی به سطح استاندارد اطمینان حاصل گردد.

همچنین بیشتر بخوانید: علت سرد نکردن یخچال

2.گیر کردن فن یخچال در حالت روشن ON

در برخی مدل های یخچال، فن داخلی دارای رله یا واحد کنترلی جداگانه ای است که به صورت مستقل از سایر اجزای برد الکترونیکی، وظیفه روشن و خاموش کردن فن را بر عهده دارد. در صورتی که این قطعه دچار اختلال شود و در وضعیت روشن (ON) گیر کند، فن به صورت مداوم و بدون وقفه به کار خود ادامه می دهد؛ حتی زمانی که دمای داخلی یخچال به حد مطلوب رسیده باشد و نیازی به گردش هوا وجود نداشته باشد.

عوامل گیر کردن فن یخچال در وضعیت روشن (ON):

1. خرابی رله یا ترانزیستور کنترل فن

   سوختن یا اتصالی در بخش کنترل کننده فن یخچال موجب ارسال مداوم جریان به موتور فن خواهد شد.

2. گیر مکانیکی در موتور فن

   تجمع گرد و غبار، یخ زدگی یا خرابی بلبرینگ ها می تواند مانع توقف چرخش پروانه فن شود.

3. اتصالی یا قطعی در سیم کشی مدار فن

   آسیب دیدگی یا فرسودگی سیم های متصل به فن ممکن است باعث باقی ماندن آن در وضعیت فعال شود.

4. نیم سوز شدن برد فرمان فن (در مدل های دارای کنترل مستقل)

   خرابی در مدار فرمان مجزای فن در برخی مدل های دیجیتال، منجر به قطع نشدن فرمان روشن می شود.

5. اختلال در عملکرد سنسور یا مدار بازخورد دما

   ارسال اطلاعات نادرست از سوی سنسور به برد، موجب تداوم فعالیت فن حتی در دمای استاندارد می شود.

6. خطای نرم افزاری در برد اصلی دستگاه

   در برخی مدل های جدید، خطای برنامه ریزی داخلی برد الکترونیکی باعث عدم ارسال فرمان قطع به فن می شود.

نحوه رفع مشکل گیر کردن فن یخچال در حالت ON

برای رفع مشکل گیر کردن فن یخچال در حالت روشن، ابتدا باید دستگاه از برق جدا شده و مدار فرمان فن بررسی شود. در بسیاری از موارد، خرابی رله یا ترانزیستور کنترلی روی برد، اتصالی در سیم کشی یا گیر مکانیکی در خود موتور فن باعث باقی ماندن فن در وضعیت روشن می شود. با تست ولتاژ خروجی برد و بررسی سلامت موتور فن، می توان قطعه معیوب را شناسایی و در صورت نیاز تعویض کرد. در مدل های دیجیتال، احتمال خرابی در برد اصلی یا نرم افزار کنترلی نیز وجود دارد که بررسی آن باید توسط تعمیرکار متخصص انجام شود.

3.خرابی برد الکترونیکی یخچال (Main Board)

در یخچال های نسل جدید، برد الکترونیکی نقش اصلی در مدیریت عملکرد کلی دستگاه را بر عهده دارد و به عنوان مغز سیستم عمل می کند. این برد، فرمان روشن و خاموش شدن فن، کمپرسور، المنت و سایر اجزا را بر اساس داده های دریافتی از سنسورها صادر می کند. اگر برد الکترونیکی دچار خرابی شود و نتواند به درستی فرمان قطع را به فن ارسال کند، یا به اشتباه سیگنال دائم روشن صادر کند، فن یخچال بدون وقفه کار خواهد کرد؛ حتی در شرایطی که دمای داخلی به حد مطلوب رسیده و نیازی به گردش هوا وجود ندارد. این خرابی معمولاً به دلیل سوختن ترانزیستورهای خروجی، اختلال در برنامه ریزی مدار فرمان یا آسیب دیدن مسیرهای ولتاژ رخ می دهد و ممکن است سایر عملکردهای یخچال را نیز تحت تأثیر قرار دهد.

عوامل خرابی برد الکترونیکی یخچال

1. نوسانات شدید برق

   افزایش یا کاهش ناگهانی ولتاژ می تواند به ترانزیستورها، آی سی ها و مدارهای حساس برد آسیب وارد کند.

2. نفوذ رطوبت یا بخار آب به برد

   قرار گرفتن برد در معرض رطوبت یا بخار، منجر به اتصال کوتاه، خوردگی مدار یا خرابی اجزای الکترونیکی می شود.

3. استفاده از قطعات ناسازگار یا غیراصلی

   نصب قطعات جانبی نامناسب، باعث فشار بیش از حد به برد و اختلال در عملکرد آن می شود.

4. فرسودگی و کاهش عملکرد به مرور زمان

   برد الکترونیکی نیز مانند سایر قطعات، در اثر گذشت زمان و کارکرد مستمر ممکن است ضعیف شده و عملکرد درستی نداشته باشد.

5. آسیب فیزیکی یا نصب نادرست

   برخورد ضربه، حمل و نقل نامناسب یا نصب غیرحرفه ای، می تواند به مسیرهای داخلی برد آسیب برساند.

نحوه رفع مشکل روشن ماندن فن یخچال در اثر خرابی برد

برای رفع مشکل روشن ماندن فن در اثر خرابی برد الکترونیکی، ابتدا باید برد به طور کامل از دستگاه جدا و مورد بررسی تخصصی قرار گیرد. تست ولتاژ خروجی فن، بررسی ترانزیستورهای مربوط به کنترل فن، و بررسی مسیر فرمان قطع و وصل، مراحل اولیه عیب یابی هستند. در صورت تشخیص آسیب در مدار خروجی یا قطعات کنترلی، بسته به شدت خرابی، ممکن است تعمیر جزئی برد ممکن باشد. با این حال، در اکثر موارد، تعویض کامل برد با نمونه اصلی و سازگار با مدل یخچال توصیه می شود. نصب برد جدید باید توسط تکنسین متخصص انجام شود تا از تنظیم صحیح، همخوانی با سایر اجزا و ایمنی عملکرد اطمینان حاصل گردد.

4.خرابی سوئیچ درب یخچال (Door Switch)

سوئیچ درب یخچال یکی از قطعات کوچک اما مهم است که وظیفه دارد باز و بسته بودن درب را به برد الکترونیکی اعلام کند. وقتی درب یخچال بسته می شود، این سوئیچ به برد فرمان می دهد که فن روشن شود تا هوای سرد در داخل کابین جریان پیدا کند. اگر این سوئیچ خراب شود، گیر کند یا در وضعیت بسته باقی بماند، فن به اشتباه همچنان روشن می ماند؛ حتی زمانی که درب باز است یا دیگر نیازی به گردش هوا وجود ندارد.

 عوامل خرابی سوئیچ درب یخچال

1. شکستگی یا گیر کردن بدنه سوئیچ

   استفاده مکرر از درب یخچال ممکن است موجب شکستگی یا گیر کردن مکانیزم سوئیچ شود.

2. آلودگی، گرد و غبار یا زنگ زدگی در محل تماس سوئیچ

   تجمع ذرات یا رطوبت در محل اتصال، مانع از ارسال صحیح فرمان به برد خواهد شد.

3. قطعی یا شل شدن سیم کشی متصل به سوئیچ

   سیم های آسیب دیده یا قطع شده نمی توانند وضعیت درب را به درستی به برد گزارش دهند.

4. فرسایش ناشی از کارکرد مداوم

   در مدل های قدیمی یا پرمصرف، سوئیچ درب به مرور دچار استهلاک شده و عملکرد صحیح خود را از دست می دهد.

نحوه رفع مشکل خرابی سوئیچ درب

برای رفع این مشکل، اول باید یخچال رو از برق بکشید و دکمه سوئیچ درب رو به آرومی فشار بدین تا ببینید کار می کنه یا نه. اگر فن روشن موند یا چراغ یخچال خاموش و روشن نشد، احتمال خرابی سوئیچ وجود دارد. در این صورت باید سوئیچ رو از جاش در بیارید، محل اتصالش رو تمیز کنید و سیم ها رو بررسی کنین. اگه دکمه شکسته یا سیم کشی قطع شده باشه، بهترین کار تعویض سوئیچ با نمونه اورجیناله. این کار ساده است ولی اگر مطمئن نیستید، بهتره به یه تعمیرکار بسپارید تا بدون آسیب به بدنه یخچال شما، قطعه جدید رو نصب کنه.

5. بسته نشدن کامل درب یا نشت هوا

اگر درب یخچال به طور کامل بسته نشود یا درزهای اطراف آن به درستی عایق نباشند، هوای گرم محیط وارد کابین یخچال شما می شود. در این شرایط، سیستم سرمایشی تلاش می کند دمای داخل را پایین نگه دارد و همین باعث می شود فن یخچال مدام کار کند و خاموش نشود. این مشکل علاوه بر کاهش راندمان دستگاه، باعث فشار بیشتر به کمپرسور و افزایش مصرف برق می شود.

عوامل بسته نشدن کامل درب یا نشت هوا

1. پوسیدگی یا شل شدن لاستیک دور درب یخچال

   لاستیک فرسوده یا خراب باعث نفوذ هوای گرم به داخل کابین می شود.

2. وجود مانع در مسیر بسته شدن درب

   برخورد ظروف، مواد غذایی یا اجزای داخلی یخچال با درب مانع چفت شدن کامل آن می گردد.

3. عدم تراز بودن بدنه یخچال

   نصب یخچال روی سطح شیب دار یا ناصاف موجب بسته نشدن درب می شود.

4. خرابی یا تنظیم نبودن لولا و مکانیزم درب

   لولاهای شل یا آسیب دیده نمی توانند درب را در وضعیت بسته نگه دارند.

نحوه رفع مشکل نشت هوا یا بسته نشدن درب

برای حل این مشکل، ابتدا باید بررسی کنید که چیزی مانع بسته شدن کامل درب نیست و یخچال روی سطح صاف و تراز قرار دارد. سپس لاستیک دور درب را با دقت بررسی کنید؛ اگر شل یا پاره شده، باید تعویض شود. لاستیک سالم باید بدون ترک، کاملاً چسبیده به بدنه و بدون شکاف باشد. همچنین، بررسی لولاها و تنظیم زاویه درب اهمیت دارد. اگر مشکل از مکانیزم درب یا لاستیک باشد، با تعویض قطعه توسط تعمیرکار یا حتی در برخی موارد به صورت خانگی قابل رفع است. در نهایت، اطمینان حاصل کنید که درب هنگام بسته شدن، بدون فشار دستی و کاملاً چفت می شود.

همچنین بیشتر بخوانید: چرا درب یخچال بسته نمی شود؟

6. کثیفی کندانسور یا عملکرد ضعیف کمپرسور

کندانسور و کمپرسور دو بخش مهم در سیستم سرمایشی یخچال هستند که نقش اصلی در تولید و انتقال سرما دارند. زمانی که سطح کندانسور، که معمولاً در پشت یا زیر یخچال قرار دارد، با گرد و غبار پوشیده شود، گرمای داخل دستگاه به خوبی دفع نمی شود و کارایی سرمایش کاهش می یابد. از سوی دیگر، اگر کمپرسور که وظیفه فشرده سازی و گردش گاز مبرد را دارد، به دلیل فرسودگی یا کارکرد طولانی مدت ضعیف شده باشد، دستگاه نمی تواند سرمای کافی تولید کند. در چنین شرایطی، فن یخچال برای جبران این کاهش دما، به صورت مداوم روشن می ماند و خاموش نمی شود.

عوامل کثیفی کندانسور یا ضعف کمپرسور یخچال

1. تجمع گرد و غبار روی کندانسور

   آلودگی سطح کندانسور مانع انتقال حرارت و کاهش کارایی سرمایش می شود.

2. فرسودگی یا کاهش توان کمپرسور

   عملکرد ضعیف کمپرسور به دلیل استهلاک موجب کاهش تولید سرما در یخچال خواهد شد.

3. کاهش گاز مبرد یا نشتی در مدار تبرید

   کمبود گاز در سیستم سرمایشی باعث کاهش بازدهی و فعال ماندن مداوم فن می شود.

4. عدم انجام سرویس های دوره ای منظم

   بی توجهی به نظافت کندانسور و بررسی سلامت کمپرسور، موجب افت عملکرد کلی سیستم خواهد شد.

نحوه رفع مشکل کثیفی کندانسور یا ضعف کمپرسور

ابتدا باید یخچال را از برق بکشید و کندانسور (لوله ها یا پره های پشت یا زیر یخچال) را با یک برس نرم یا جاروبرقی تمیز کنید. این کار باید حداقل هر ۶ ماه یک بار انجام شود. اگر با تمیز کردن مشکل حل نشد، باید عملکرد کمپرسور توسط تعمیرکار بررسی شود. صدای زیاد، داغ شدن بیش از حد یا کاهش سرمای داخل یخچال نشانه هایی از ضعف کمپرسور هستند. در صورت تایید خرابی کمپرسور یا کاهش گاز، شارژ مجدد گاز یا تعویض کمپرسور با مدل متناسب، تنها توسط تکنسین مجاز قابل انجام است.

راهکار های پیشگیری از خرابی فن یخچال

1. تمیزکاری منظم فن و کندانسور: گرد و غبار باعث گیر کردن پروانه یا داغ شدن موتور فن می شود. هر ۶ ماه یک بار با برس نرم یا جاروبرقی تمیز شود.
2. جلوگیری از بسته نشدن درب یخچال: اگر درب کامل بسته نشود، فن به طور مداوم کار می کند و زود فرسوده می شود. وضعیت لاستیک دور درب را مرتب بررسی کنید.
3. محافظت در برابر نوسانات برق: استفاده از محافظ برق استاندارد از سوختن برد یا ترانزیستورهای فرمان دهنده به فن جلوگیری می کند.
4. جابجایی صحیح دستگاه: تکان های شدید هنگام حمل و نقل می تواند به موتور فن یا سیم کشی آن آسیب بزند. همیشه یخچال را با احتیاط جابه جا کنید.
5. پرهیز از بارگیری بیش از حد یخچال: گردش هوای سرد نباید با ظروف یا مواد غذایی بسته مسدود شود. این وضعیت باعث فشار بیشتر به فن می شود.
6. انجام سرویس دوره ای: بررسی عملکرد فن، برد، ترموستات و سیستم سرمایشی توسط تعمیرکار مجرب، از خرابی زودهنگام جلوگیری می کند.
7. انتخاب محل نصب مناسب: یخچال باید در مکان خنک، دارای تهویه کافی و به دور از منابع گرمایی نصب شود تا فشار اضافی به سیستم سرمایشی وارد نشود.

جمع بندی

کار بی وقفه کردن فن یخچال معمولاً نشانه ای از وجود نقص در یکی از اجزای کلیدی سیستم سرمایشی یا کنترلی دستگاه است. این مشکل در بسیاری از موارد به دلیل خرابی ترموستات، سنسور دما، برد الکترونیکی، سوئیچ درب، یا عملکرد ضعیف کمپرسور و کندانسور اتفاق می افتد.شناسایی دقیق علت، نیازمند بررسی منظم و در مواردی، تست های تخصصی توسط تعمیرکار مجرب است. با رسیدگی به موقع، نه تنها از فشار بیشتر بر قطعات جلوگیری می شود، بلکه از افزایش مصرف برق و هزینه های سنگین تعمیرات آینده نیز پیشگیری خواهد شد. در نهایت، نگهداری صحیح از یخچال، سرویس دوره ای و استفاده از قطعات اصلی، مهم ترین راهکار برای حفظ عملکرد پایدار فن و کل سیستم سرمایشی دستگاه محسوب می شود.