علت کار نکردن موتور یخچال

اگر با روشن نشدن ناگهانی یخچال مواجه شده اید و از خودتان می پرسید «چرا موتور یخچال کار نمیکنه؟»، احتمالاً یکی از اجزای کلیدی سیستم سرمایشی دچار مشکل شده است. در بسیاری از موارد، کار نکردن موتور یخچال تنها به معنی سوختن کمپرسور نیست و ممکن است دلیل آن خرابی رله، اورلود، برد الکترونیکی یا حتی وجود گرد و غبار روی کندانسور باشد. در این مقاله از سایت چطور تعمیر سعی کرده ایم با زبانی ساده و به کمک تجربیات فنی، اصلی ترین علل بروز این مشکل را بررسی کنیم و همراه با آن، روش های دقیق آموزش رایگان تعمیر یخچال را برای شما ارائه دهیم.

1. خرابی رله استارت کمپرسور یخچال

رله استارت یکی از مهم ترین قطعات الکتریکی یخچال است که وظیفه دارد در لحظه روشن شدن، برق مورد نیاز را به کمپرسور برساند. اگر این قطعه آسیب ببیند یا بسوزد، موتور یخچال اصلاً روشن نمی شود و دستگاه کاملاً بی صدا باقی می ماند. در بسیاری از تماس هایی که کاربران به دلیل کار نکردن موتور یخچال داشته اند، بررسی اولیه نشان داده که تنها با تعویض رله، مشکل برطرف شده است. بنابراین اگر شما هم با مشکل روشن نشدن موتور یخچال روبرو شده اید احتمال خرابی رله را جدی بگیرید.

راه حل رفع مشکل

ابتدا یخچال را از برق بکشید. سپس به پشت دستگاه بروید و در قسمت کنار کمپرسور، قطعه ای مکعب شکل یا مستطیلی می بینید که همان رله استارت است. آن را با دقت جدا کرده و از لحاظ ظاهری سوختگی، بوی بد یا لرزش داخلی بررسی کنید. اگر میتوانید مقاومت  آن را با مولتی متر تست کنید. در صورت خرابی، رله باید تعویض شود. این قطعه ارزان و قابل تعویض توسط مصرف کننده است.

راه های جلوگیری از اتفاق دوباره خرابی رله استارت

• از محافظ ولتاژ استاندارد مخصوص یخچال استفاده کنید.
• هر شش ماه یک بار رله را از گردوغبار پاک کنید.
• در صورت شنیدن صدای کلیک مداوم از پشت یخچال، سریعاً دستگاه را خاموش کرده و بررسی کنید.

2. خرابی اورلود کمپرسور

اورلود (Overload) یک قطعه ایمنی است که اگر کمپرسور بیش از حد گرم شود، برق آن را قطع می کند. اما اگر خود این قطعه دچار مشکل شود، حتی در دمای معمولی هم مانع روشن شدن موتور می شود. بسیاری از مواردی که کاربران تصور می کنند موتور یخچال سوخته، در واقع مربوط به خرابی اورلود بوده و با تعویض آن، یخچال به راحتی راه اندازی شده است.

راه حل رفع مشکل

برای بررسی اورلود، دستگاه را از برق جدا کرده و پشت یخچال را باز کنید. اورلود در کنار رله استارت، روی بدنه کمپرسور قرار دارد. این قطعه کوچک معمولاً به رنگ مشکی یا سفید است. با جدا کردن آن، می توانید با مولتی متر روی حالت بوق (Buzz) اتصال دو سر آن را تست کنید؛ اگر اتصال ندارد، یعنی خراب شده. در این صورت باید اورلود را تعویض نمایید.

راه های جلوگیری از اتفاق دوباره این مشکل

• مطمئن شوید کندانسور یخچال همیشه تمیز است تا موتور بیش از حد داغ نشود.
• یخچال را به هیچ وجه در محیط های بسته یا بدون تهویه قرار ندهید.
• از محافظ برقی استفاده کنید که قابلیت تثبیت ولتاژ داشته باشد تا از شوک های ناگهانی برق جلوگیری شود.

بیشتر بخوانید: 5 علت مهم کار نکردن یخچال + تشخیص و رفع آنها

3. سوختن یا گیرپاژ کمپرسور

کمپرسور یخچال (موتور) مهم ترین قطعه در سیستم سرمایشی است. اگر سیم پیچ آن بسوزد یا به دلیل اصطکاک و فشار بیش از حد قفل مکانیکی پیدا کند، به کلی از کار می افتد. در این حالت ممکن است صدای کلیک یا تق تق شنیده شود یا هیچ صدایی تولید نشود. این حالت معمولاً به عنوان “سوختن موتور یخچال” شناخته می شود و نیاز به بررسی تخصصی دارد.

راه حل رفع مشکل

ابتدا برق دستگاه را قطع کرده و رله و اورلود را از کمپرسور جدا کنید. دو سر سیم پیچ های کمپرسور را با مولتی متر تست کنید. اگر مقاومت غیرعادی یا اتصال بدنه (اتصال به زمین) مشاهده شد، یعنی موتور سوخته است. در این حالت تنها راه حل تعمیر یا تعویض کمپرسور است که باید توسط تکنسین متخصص انجام شود. این فرآیند به ابزار مخصوص، جوشکاری لوله مسی و شارژ گاز نیاز دارد.

راه های جلوگیری از اتفاق دوباره سوختن یا گیرپاژ کمپرسور

• کندانسور را مرتب تمیز کنید تا فشار روی موتور کاهش یابد.
• از محافظ ولتاژ با کیفیت استفاده شود.
• در صورت مشاهده صدای غیرعادی یا کار مداوم موتور، سریعاً یخچال را بررسی یا خاموش کنید.
• سرویس دوره ای سالانه با بررسی آمپر مصرفی کمپرسور توصیه می شود.

4. نوسانات یا افت ولتاژ برق

افت شدید ولتاژ یا شوک های ناگهانی برق شهری می تواند باعث سوختن قطعاتی مثل رله، اورلود یا حتی خود کمپرسور شود. یکی از دلایل رایج کار نکردن موتور یخچال در مناطق با برق ناپایدار، همین موضوع است.

راه حل رفع مشکل

در صورتی که رله و اورلود سالم هستند و موتور همچنان کار نمی کند، ولتاژ برق را در پریز یخچال با ولت متر اندازه گیری کنید. مقدار نرمال بین ۲۰۰ تا ۲۴۰ ولت است. در صورت پایین تر بودن، موتور قدرت کافی برای راه اندازی نخواهد داشت. استفاده از محافظ ولتاژ هوشمند یا ترانس تقویت ولتاژ بهترین گزینه است.

راه های جلوگیری از اتفاق دوباره این مشکل

• حتماً از محافظ ولتاژ مخصوص یخچال استفاده کنید.
• یخچال را به پریز جدا از دیگر سوایل آشپزخانه وصل کنید.

5. خرابی برد الکترونیکی یخچال

در یخچال های دیجیتال یا مدل های جدیدتر، برد الکترونیکی مرکزی کنترل کامل عملکرد موتور را به عهده دارد. اگر این برد دچار مشکل شود، حتی با سالم بودن موتور، کمپرسور روشن نمی شود و کاربر فکر می کند موتور سوخته است.

راه حل رفع مشکل

برای تست برد، ابتدا ولتاژ خروجی آن به کمپرسور را بررسی کنید. اگر برق از برد به رله نمی رسد، برد مشکل دارد. گاهی اوقات قطعات کوچکی مثل ترانزیستورها یا رله های برد می سوزند و با تعمیر جزئی قابل اصلاح هستند. در موارد شدید، باید برد الکترونیکی تعویض شود.

راه های جلوگیری از اتفاق دوباره خرابی برد یخچال

• دستگاه را در برابر نوسانات برق محافظت کنید.
• از شستن بدنه یخچال با آب یا اسپری مستقیم روی نمایشگر خودداری کنید.
• در صورت بروز خطاهای دیجیتالی روی نمایشگر، حتماً آن ها را ثبت و سریعاً اقدام به بررسی نمایید.

بیشتر بخوانید: علت صدای زیاد یخچال

6. وجود گرد و خاک روی کندانسور

کندانسور یا رادیاتور پشت یخچال، وظیفه دارد گرمای تولید شده توسط گاز مبرد را به محیط منتقل کند. اگر این بخش با گرد و غبار یا پرز فرش پوشیده شود، گرما به درستی تخلیه نمی شود و در نتیجه موتور یخچال برای جبران فشار، بیش از حد کار می کند یا حتی در برخی مدل ها برای محافظت، اصلاً روشن نمی شود. این موضوع می تواند یکی از دلایل کار نکردن موتور یخچال باشد که اغلب نادیده گرفته می شود.

اگر شما هم بارها از خودتان پرسیده اید که چرا موتور یخچال کار نمیکنه؟، بررسی کندانسور یکی از اولین اقدامات ضروری است.

راه حل رفع مشکل

• ابتدا یخچال را از برق بکشید.
• پشت یخچال را نگاه کنید؛ شبکه های فلزی سیاه یا لوله های افقی، همان کندانسور هستند.
• با استفاده از جاروبرقی (سری باریک) یا برس نرم، تمامی گرد و خاک را از بین لوله ها و پره ها پاک کنید.
• در صورت نیاز می توانید با دمندهٔ هوا یا دستمال خشک نیز تمیزکاری دقیق تری انجام دهید.
• اگر کندانسور داخل بدنه (مدل های بدون رادیاتور پشتی) تعبیه شده باشد، بررسی فنی آن نیاز به تعمیرکار دارد.

راه های جلوگیری از اتفاق دوباره این مشکل

• هر ۳ تا ۶ ماه یک بار کندانسور را تمیز کنید، به ویژه اگر یخچال در آشپزخانه های فرش دار یا محیط های پر گرد و غبار قرار دارد.
• یخچال را با فاصلهٔ حداقل ۱۰ سانتی متر از دیوار نصب کنید تا تهویه به درستی انجام شود.
• از قرار دادن یخچال در محیط های گرم یا بدون تهویه (مانند کنار اجاق گاز یا کابینت بسته) خودداری کنید.
• این کار ساده می تواند عمر کمپرسور را افزایش داده و از هزینه های سنگین تعمیر موتور سوخته جلوگیری کند.

بیشتر بخوانید: 6 علت سرد نکردن یا خنک نکردن یخچال

7. نشتی یا کمبود گاز مبرد یخچال

گاز مبرد (گاز خنک کننده) قلب سیستم سرمایشی یخچال است. بدون این گاز، کمپرسور هرچقدر هم سالم باشد، باز هم سرمایی تولید نمی شود. در مواردی که مقدار گاز کم شده یا نشتی وجود دارد، موتور یا بی وقفه کار می کند و داغ می شود یا به طور کلی از کار می افتد و دیگر روشن نمی شود. بسیاری از کاربران پس از مدتی احساس می کنند یخچال کار نمی کند، درحالی که علت اصلی کمبود گاز مبرد است.

یکی از بخش های کلیدی در آموزش رایگان تعمیر یخچال، همین تشخیص دقیق مشکل گاز است؛ چرا که کار نکردن موتور یخچال لزوماً به معنی سوختگی آن نیست، بلکه ممکن است علت فقط کاهش فشار گاز باشد.

راه حل رفع مشکل

• اولین نشانه: نبود سرمای کافی در یخچال و فریزر، همراه با کار مداوم کمپرسور یا روشن نشدن آن.
• بررسی دقیق فشار گاز فقط با گیج منیفولد انجام می شود که در اختیار تعمیرکاران مجاز است.
• اگر نشتی در مدار گاز وجود داشته باشد، باید محل نشتی پیدا شده، جوشکاری یا لحیم شود و سپس گاز مجدد شارژ گردد.
• هرگز خودسرانه اقدام به شارژ گاز نکنید. نوع گاز، مقدار و فشار دقیق آن بسیار حساس است و نیاز به مهارت و ابزار حرفه ای دارد.

راه های جلوگیری از اتفاق دوباره نشتی گاز مبرد یخچال

• یخچال را به صورت مرتب سرویس دوره ای کنید؛ بررسی فشار گاز هر یک تا دو سال توصیه می شود.
• از جابه جایی ضربه ای یا تکیه دادن اجسام سنگین به پشت یخچال خودداری کنید؛ لوله های گاز بسیار ظریف هستند.
• اگر احساس بوی گاز یا سرمای نامتعادل دارید، سریعاً با تکنسین تماس بگیرید تا قبل از آسیب به کمپرسور، نشتی رفع شود.
• با کنترل فشار گاز، می توانید از فشار بیش از حد روی موتور و در نهایت نیاز به تعمیر موتور سوخته جلوگیری کنید.

همان طور که مشاهده کردید، دلایل کار نکردن موتور یخچال می تواند از یک رله ساده تا تعمیر موتور سوخته متغیر باشد. تشخیص درست علت خرابی، نه تنها از پرداخت هزینه های اضافی جلوگیری می کند، بلکه از آسیب دیدن بیشتر دستگاه نیز جلوگیری خواهد کرد. هدف ما در چطور تعمیر ارائه آموزش هایی کاربردی، ساده و واقعی است تا شما بتوانید حتی در خانه و بدون ابزار خاص، مشکلات ابتدایی یخچال را شناسایی و رفع کنید.